آموزش اصطلاحات و مشخصات گوشی‌های هوشمند
گوشی‌های موبایل مشخصات پر زرق و برقی دارند و همین امر، کار را برای خریداران گوشی دشوار می‌کند. در این مقاله به کالبدشناسی مشخصات و واژگان مرتبط با گوشی‌ها با زبانی ساده می‌پردازیم. این راهنمای جامع گوشی را از دست ندهید.
وقتی هدف خرید یک گوشی موبایل داشته باشید، با گزینه‌های زیاد متنوعی از شرکت‌های تولیدکننده‌ی مختلف مواجه می‌شوید. جدا از بحث سلایق شخصی و برخی تعصب‌ها – چه به‌جا و چه بی‌جا – منطقی‌ترین گذرگاه برای برگزیدن از بین محصولات موجود در بازار، مراجعه به جدول مشخصات آن‌ها و مقایسه‌ی آن‌ها با یکدیگر است. ولی این مشخصات و واژگان استفاده‌شده در آن، در بسیاری از اوقات گیج‌کننده و نامفهوم است؛ حتی برای افرادی که اطلاعات فنی قابل قبولی در زمینه‌های فناوری و کامپیوتر دارند.
برای انتخاب یک گوشی، معیارهای متعددی وجود دارند که باید در عقیده گرفته شوند. در سال‌هایی نه‌چندان دور، مهم‌ترین معیارها، نیرو آنتن‌دهی گوشی، عمر باتری و پایداری بدنه‌ی دستگاه در روبرو ضربه یا سقوط در عقیده گرفته می‌شدند. در پهنا چند سال، با اضافه شدن قابلیت‌های فراوان به گوشی‌ها، به جایی رسیده‌ایم که اندازه و کیفیت صفحه نمایش، قدرت پردازشی دستگاه، حافظه ذخیره‌سازی و رَم، کیفیت عکس‌برداری و فیلم‌برداری، ضد آب بودن و بسیاری موارد دیگر به معیارهای اولیه اضافه شده‌اند. شاید از دید یک نوجوان امروزی، نوکیا 1100 به عنوان پرفروش‌ترین گوشی تاریخ، فقط یک تکه آ‍‍ژیانه با توانایی برقراری تماس و ارسال و گرفتن پیام کوتاه باشد.
البته اینجا هدف بحث تاریخی نداریم؛ اما این مسئله نشانه می‌دهد چند سال دیگر ممکن است مواردی که اکنون حتی تصورش نیز برایمان سخت است نیز به توانایی‌های گوشی‌ها و موارد تصمیم‌گیری‌مان اضافه شوند و نسل آینده، گوشی‌های پرچمدار و نیرومند امروزین ما را به سخره بگیرند.
به اصل مطلب برگردیم. وقتی به جدول مشخصات گوشی هوشمند نگاه می‌کنیم، چه بسا معنای بسیاری از موارد را متوجه نشویم. در برخی بخش‌ها نیز با چندین شماره و مقدار تصادف می‌کنیم که نمی‌توانیم تشخیص دهیم کدام‌یک تعیین‌کننده‌تر هستند و همین مسائل سنجش را دشوارتر خواهند کرد. برای درک هریک از این اعداد، نیاز به مطالعه‌ی مطالبی جداگانه در اینترنت هستی دارد اما در این مطلب در چندین بخش، مهم‌ترین مواردی که می‌توانند در گزینش یک گوشی هوشمند مؤثر باشند را شناسایی کرده و روشنگری دهیم الی حتی‌الامکان نیاز به رجوع به دیگر مطالب نداشته باشید.
پردازنده (Processor)؛ سیستم‌روی‌چیپ (SoC)
پردازنده‌ها مهم‌ترین جزء یک گوشی هوشمند هستند. این قطعات روی گوشی‌های هوشمند، مجموعه‌ای از اجزاء مانند واحد پردازشی، واحد پردازش تصویر و گیرنده‌ی رادیویی دستگاه روی یک مدار همتافت هستند که برخی مواقع اوقات با عنوان سیستم روی چیپ یا SOC یا چیپست نیز شناخته می‌شوند. همان‌طور که از نام آن پیداست، عملیات پردازشی در گوشی در این بخش صورت می‌پذیرد و از این جهت، CPU یا پردازنده را می‌توان مغز اندیشمند دستگاه دانست.
اولین معیار که برای یک پردازنده مطرح می‌شود، سرعت انجام عملیات پردازشی در آن است که با گیگاهرتز معرفی می‌شود. قصد از هر یک گیگاهرتز در سرعت پردازنده، قابلیت اتمام یک میلیارد دستورکار پردازشی در درازا یک ثانیه است. طبیعتاً هرچه این عدد و این مقدار بالاتر باشد، سرعت پردازش دستگاه بالاتر خواهد بود.
علاوه بر سرعت، در سال‌های اخیر تولید و استفاده از پردازنده‌های چندهسته‌ای نیز آن قدر متداول شده که اکنون دیگر تقریباً روی هیچ گوشی هوشمندی، پردازنده‌ی تک‌هسته‌ای استفاده نمی‌شود. هستی چند هسته‌ی پردازشی مستقل مایه قابلیت بالاتر در اجرای چندین برنامه به طور هم‌زمان روی دستگاه می‌شود. پس در مجموع، هرچه سرعت پردازش بالاتر و هرچه شمار هسته‌ها بیشتر باشد، قدرت پردازشی دستگاه و امکان اجرای چندین برنامه با هم، بیشتر خواهد شد.
درحال حاضر اغلب گوشی‌های بازار با چهار هسته‌ی پردازشی عرضه می‌شوند. البته در این موارد (و تمامی موارد دیگر) باید بیچارگی و گونه بهره‌گیری را نیز در نظر گرفت. طبیعتاً برای کاربری که از گوشی تنها برای کاربردهای معمولی در حتماً تماس اخذ و ارسال و گرفتن پیام و وب‌گردی کاربرد می‌کند، یک پردازنده‌ی خیلی سریع با تعداد هسته‌های خیلی زیاد، به شغل نخواهد آمد و فقط باعث بالا رفتن قیمت گوشی خواهد شد.
تولیدکننده‌ها و برندها
چندین تولیدکننده‌ی کبیر در بازار پردازنده‌های گوشی به اتفاق وجود دارد. بزرگ‌ترین و معروف‌ترین تولیدکننده، شرکت کوالکام است که تولید چیپست‌های برند اسنپدراگون را به عهده دارد. بسیاری از گوشی‌ها با سیستم‌عامل اندروید از اسنپدراگون کاربرد می‌کنند. این چیپست‌ها تا امروز با اسامی مدل‌های سه‌رقمی شناخته می‌شوند که سری‌های 200، 400، 600، 700 و 800 را شامل می‌شوند. نام‌گذاری پردازنده‌های اسنپدراگون تا حد زیادی به این چهره است که هرچه شماره مدل آن بزرگ‌تر باشد، با قطعه‌ی سریع‌تر و قدرتمندتری مواجه هستیم. فلذا مثلاً اسنپدراگون 835، یک پردازنده‌ی رده بالا و اسنپدراگون 435 یگانه از پردازنده‌های ارزان‌قیمت و رده‌پایین شرکت کوالکام است.
تولیدکننده‌ی بزرگ دیگر در این زمینه، کمپانی چینی مدیاتک است. گوشی‌هایی که با این پردازنده‌ها فرآوری می‌شوند بیشتر در بازارهای آسیایی دیده می‌شوند. بالارده‌ترین پردازنده‌های مدیاتک، گردآور محصولات سری Helio X و پس از آن، سری Helio P هستند. بیشتر محصولات سایر مدیاتک با الگوی MT67xx شناسایی می‌شوند که باز هم هرچه عددی که به جای xx پیمان می‌گیرد بالاتر باشد، توان پردازنده اغلب است. برای مثال، MT6753 پردازنده‌ی سریع‌تری نسبت به MT6738 است. هرچند برای مقایسه‌ی بهتر در باره سرعت پردازنده‌ها، می‌توان به بنچمارک‌های مختلفی که در اینترنت منتشر شده مراجعه کرد.
شرکت‌های دیگری نیز به طور اختصاصی به تولید پردازنده‌ها مشغول هستند. هواوی پردازنده‌ی گوشی‌های هوشمندش را با برند Kirin روانه‌ی بازار می‌کند. سامسونگ در بعضی بازارها از پردازنده‌های برند Exynos روی گوشی‌هایش بهره‌گیری می‌کند و اپل نیز پردازنده‌های سری A خود را روی آیفون‌هایش قرار دیتا است. برای مثال پرچمدار پیشین سامسونگ یعنی گلکسی اس8، در امریکای شمالی با پردازنده‌ی اسنپدراگون 835 کوالکام و در دیگر نقاط، با اگزینوس 8895 به فروش می‌رسید. آیفون 7 اپل نیز از چیپ A10 بهره‌گیری می‌کند و Meizu Pro 6 کمپانی میزو از Helio X25 شرکت مدیاتک سهم می‌برد.
حافظه (Memory)؛ رم، حافظه ذخیره‌سازی و کارت حافظه
در بخش حافظه در گوشی‌های هوشمند، معمولاً با دو قسمت مجزا و دو عدد متفاوت روبرو می‌شویم. حافظه‌ی دسترسی تصادفی یا RAM و حافظه‌ی داخلی دستگاه که به عنوان فضای ذخیره‌سازی شناخته می‌شود. رَم بخشی از حافظه است که به طور مستقیم، به پردازش دستگاه و اجرای برنامه‌ها مربوط است. وقتی یک برنامه را مفتوح می‌کنید، بخش‌های اصلی برنامه در این دسته از حافظه‌ی رم – که بسیار سریع‌تر از حافظه‌ی ذخیره‌سازی است – بارگذاری می‌شود و پردازنده‌ی گوشی با رَم در تماس خواهد بود. هرچه تعداد برنامه‌های در حال اجرا بیشتر باشد، این حافظه بیشتر اشغال می‌شود. بنابراین یک حافظه‌ی رَم با گنجایش بالا، می‌تواند به اجرای هم‌زمان چندین برنامه با یکدیگر کمک کند. درحال حاضر، می‌توان گفت دو گیگابایت رَم برای عملکرد پسندیده یک گوشی اندرویدی ضروری است و دستگاه‌هایی با سه، چهار گیگابایت یا بالاتر متعلق به نیز در بازار هستی دارند.
نمایشگر
تکنولوژی ساخت صفحه نمایش در سال‌های اخیر دگرگونی ها زیادی داشته است. معیارهای مختلفی برای انتخاب نمایشگر یک گوشی وجود دارد. اندازه‌ی نمایشگر، روشنی تصویر و رنگ‌ها و اسامی تجاری که برای آن استفاده می‌شوند در این تقسیم تأثیرگذار هستند.
تفکیک‌پذیری یا Resolution
تفکیک‌پذیری تعداد پیکسل‌هایی را معرفی می‌کند که می‌توانند در یک نمایشگر نمایش دیتا شوند. در نمایشگرهای امروزی، میلیون‌ها پیکسل می‌توانند در صفحه جای بگیرند که مقدار تفکیک‌پذیری آن را معمولاً با ضرب دو عدد در یکدیگر اثر می‌دهند. رزولوشن‌های مختلفی مثل 720×1280 یا اچ‌دی یا 720p و 1080×1920 یا فول‌اچ‌دی یا 1080p متداول‌ترین مقادیر در گوشی‌های امروزی هستند. گوشی‌های پرچمدار از تفکیک‌پذیری‌های 2160×3840 یا 4K و 1440×2160 یا QHD نیز بهره می‌برند. همان‌طور که انتظار می‌رود، هرچه این تعداد پیکسل‌های موجود در نمایشگر بیشتر باشد، تصاویر واضح‌تری را خواهیم دید.
تکنولوژی‌های صفحه نمایش
باز هم اعداد کل چیز را نمی‌توانند به طور کامل برسانند. فناوری‌های مختلفی در ساخت صفحات نمایشگر هستی دارد که استفاده از هرکدام از آن‌ها، در کیفیت نمایشگر مؤثر است. دو تکنولوژی زیاد متداول، گونه ها گوناگون نمایشگر با کریستال مایع یا LCD و دیود اعزام روشنایی ارگانیک یا OLED هستند. تفاوت اصلی این دو فناوری، روشی است که برای صریح شدن پیکسل‌ها در آن‌ها کاربرد می‌شود. در LCD از یک صفحه‌ی روشن در پشت نمایشگر کاربرد می‌کنند. به این معنی که حتی اگر قرار باشد تصویر روی نمایشگر کاملاً سیاه باشد، مفتوح هم روشنایی پس‌زمینه روشن است و حتی گاهی اوقات این نور از اطراف نمایشگر به بیرون درز کرده و قابل رؤیت خواهد بود.
در روبرو در نمایشگرهای OLED از یک ماده‌ی آلی برای صریح کردن هریک از پیکسل‌ها کاربرد می‌شود. در نتیجه یک پیکسل می‌تواند به تنهایی، صریح یا خاموش شود و وقتی حالت خاموش را داشته باشیم، می‌توانیم رنگ سیاه واقعی را بدون درز نور به اطراف، نگریستن کنیم. این سوژه مایه صرفه‌جویی در مصرف باتری نیز می‌شود؛ زیرا در بسیاری از موارد به خصوص مشاهده‌ی تصاویر تاریک، بخشی از نمایشگر باید رنگ سیاه را نشان دهد و در این حالت، آن بخش‌ها، مصرف انرژی نخواهند داشت. از همین قابلیت در نمایشگرهای گوشی‌های سری Moto نیز برای نمایش هشدارها با رنگ سفید روی پس‌زمینه‌ی کاملاً سیاه گوشی در حالی که دستگاه قفل شده است، بهره‌گیری می‌شود.
باتری گوشی موبایل
میزان ظرفیت باتری‌ها را با میلی‌آمپرساعت معرفی می‌کنند. هرچه گنجایش باتری بیشتر باشد، گوشی اغلب می‌تواند به کار خویش ادامه دهد و البته مدت زمان شارژ کردن باتری نیز طولانی‌تر خواهد بود. ولی این مسائل، علاوه بر گنجایش باتری، منوط به فاکتورهای دیگری مثل میزان مصرف انرژی نرم‌افزارها و سیستم عامل، نوع و اندازه‌ی نمایشگر و نوع به کارگیری گوشی نیز هستند. هرچه برنامه‌ها سنگین‌تر و پرمصرف‌تر شده و سخت‌افزارهای قوی‌تری برای گوشی‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد، به باتری‌ها با گنجایش بالاتر نیز نیاز خواهد بود.
دوربین موبایل
یکی دیگر از قابلیت‌هایی که برای بسیاری از کاربران در هنگام خرید تعیین‌کننده است، دوربین گوشی هوشمند است. هر روز مشخصات بالاتری برای دوربین‌ها می‌بینیم که گاهی اوقات باعث سردرگمی یا حتی به اشتباه افتادن خریداران می‌شود.
مگاپیکسل
تفکیک‌پذیری تصاویر ثبت شده با دوربین با مگاپیکسل بیان می‌شود و برای بسیاری از این افراد، مقدار این پارامتر، مهم‌ترین نکته در کیفیت یک دوربین است. وقتی از یک دوربین 12 مگاپیکسلی صحبت می‌کنیم، در واقع دوربینی را توصیف می‌کنیم که می‌تواند یک عکس با درازا و عرض 3000 و 4000 پیکسل ثبت کند. طبیعتاً هرچه شمار پیکسل‌های ثبت شده بیشتر باشد، جزئیات و روشنی آن نیز اغلب است، ولی تفکیک‌پذیری نمی‌تواند هیچ حرفی در مورد میزان نور یا رنگ‌های موجود در عکس – که اثر بزرگواری روی کیفیت آن دارند - ثبت شده بزند.
دیافراگم یا Aperture
گشودگی دیافراگم لنز یک دوربین به شکل f/x.y پرتو داده می‌شود که x و y می‌توانند اعداد صحیح باشند. هرچه میزان این اعداد کوچکتر باشد، با گشودگی بیشتری روبرو هستیم و در نتیجه در هنگام ثبت تصویر، نور بیشتری می‌تواند وارد لنز دوربین شود. در دوربین‌های دیجیتال، میزان دیافراگم قابل تنظیم است اما در دوربین‌های گوشی‌های هوشمند این میزان یک عدد تغییر ناپذیر است، فلذا هرچه این گشودگی اغلب باشد، امکان عکس‌برداری بهتر در محیط‌های کم‌نور و امکان ایجاد عمق تصویر بهتر و تار کردن پس‌زمینه اغلب وجود دارد.
ترکیب چند دوربین
استفاده از ترکیب چند دوربین در کنار یکدیگر اکنون که دیگر تبدیل به یک موضوع عادی در گوشی‌های رده بالا و حتی میانه بازار شده است. بسیاری از تولیدکننده‌ها با استفاده از چند دوربین و قابلیت‌های نرم‌افزاری برای سهم بردن از توان آن‌ها، امکان ثبت تصاویر بهتری را فراهم کرده‌اند. برای نمونه در آیفون 7 پلاس، از یک لنز معمولی در کناره یک لنز تله‌فوتو استفاده شده است. با کمک لنز دوم، آیفون 7 پلاس توانسته قابلیت بزرگنمایی اپتیکال دوبرابر را در دوربین خویش پیمان دهد. قابلیتی که معمولاً در گوشی‌ها دیده نمی‌شود و به جای آن، فقط زوم دیجیتال هستی دارد. علاوه بر آن امکان عمق دادن به تصویر به خصوص در ثبت عکس ها پورتره نیز فراهم شده است.
اتصالات و ارتباطات یک گوشی هوشمند
درگاه شارژ
در گوشی‌های هوشمند معاصر از سه نوع پورت یا درگاه برای شارژ و انتقال دیتا با سیم استفاده می‌شود. محصولات شرکت اپل از درگاه اختصاصی خویش یعنی Lightning استفاده می‌کنند که یک درگاه اختصاصی مربوط به همین شرکت است. در گوشی‌های اندرویدی، از USB استفاده می‌شود. اکثر محصولات رده‌بالای موجود در بازار، از USB گونه C یا به طور کوتاه‌تر USB-C سهم می‌برند که در روبرو درگاه قدیمی‌تر از نوع Micro USB، در انتقال دیتا و انرژی، سریع‌تر است. ضمن اینکه USB-C و Lightning هر دو قابلیت پشت و رو شدن نیز دارند و همانند USBهای قدیمی، مهم نیست که از کدام سمت، به گوشی متصل شوند.
بلوتوث
استانداردی است که احتمالاً روزگاری هستی داشتن یا نداشتن آن در برگزیدن یک گوشی همراه تعیین‌کننده بود ولی اکنون که دیگر تقریباً در همگی گوشی‌ها این امکان ارتباطی فراهم است و احتمالاً بحث فقط بر سر هستی نسخه‌های متفاوت آن باشد. بلوتوث برای ارسال و گرفتن داده‌ها در فاصله‌ی نزدیک استفاده می‌شود و در حال حاضر بیشترین استفاده از آن، پیوست دستگاه‌های جانبی مثل هدست بی‌سیم، ماوس و کیبورد، اسپیکرهای بی‌سیم یا ساعت و مچ‌بندهای هوشمند به گوشی است. پسینیان نسخه از این فناوری بلوتوث 5 است که در سرعت انتقال دیتا و مصرف باتری بهینه‌تر شده است.
NFC
قابلیت ارتباطی NFC یک فناوری بی‌سیم سایر است که با به کارگیری آن، گوشی می‌تواند در اثناء پیمان گرفتن در کناره یک برچسب خاص، اعمال به خصوصی انجام دهد. از این قابلیت در حال حاضر در بعضی پرداخت‌های الکترونیکی و برای انتقال داده‌هایی مانند عکس یا مخاطبین به سایر دستگاه‌ها کاربرد می‌شود.
داده‌ها
از نظر پیوست به داده‌های سیم‌کارت، در حال آماده بحث چندانی نداریم و اکثر گوشی‌های هوشمند موجود در بازار از استاندارد LTE پشتیبانی می‌کنند. LTE از نظر سرعت بالاتر از دودمان سوم یعنی 3G است. ولی احتمالاً به زودی باید شاهد ورود گوشی‌هایی با قابلیت ارتباطات 5G باشیم که در آن صورت، طبیعتاً تهیه‌ی دستگاهی که بتواند از استاندارد جدیدتر پشتیبانی کند، قابل توجیه‌تر خواهد بود. البته این مسائل در کشورهای گوناگون چندی متفاوت است و پیوستگی به این دارد که یک استاندارد مخابراتی جدید، چه زمانی وارد آن مملکت شود. در کشورهایی مانند امریکا، گوشی‌ها توسط اپراتورهای مخابراتی نیز عرضه می‌شوند که در کناره روش‌های پرداخت اقساطی و جذاب، ممکن است دستگاه روی یک باند خاص مربوط به آن اپراتور قفل شده و با سیم‌کارت‌های سایر قابل استفاده نباشد که این مسائل هم حداقل فعلاً در کشور ما، جای خاصی برای بحث و نگرانی ندارد.